Bestuurlijke samenvatting

Dit laatste jaar van de bestuursperiode bereiken we de ambities uit ons coalitieakkoord 2022-2026 ‘Samen Doen: eerlijk sociaal en ambitieus’. Vanwege de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026 continueren we de ingezette lijnen en leggen we waar nodig een aantal accenten op basis van nieuwe of aangepaste inzichten. We komen met beperkte ambities op het onderwerp energie en maken keuzes, mede vanwege het onzekere financieel perspectief voor de langere termijn. We bieden u hiermee een haalbare en betaalbare begroting 2026 aan.

Koersvast blijven
In de afgelopen jaren zijn de kaders vastgesteld voor de ontwikkeling van Weert in de komende jaren, zoals in de Omgevingsvisie Weert. Onze ambities en ons toekomstbeeld zoals geschetst in de strategische visie 2030 ‘Verwonder je in de groene thuishaven Weert’ zijn uitgewerkt tot een verantwoorde groeiambitie. In Weert is gekozen voor een zelfbewust groeipad, dat past bij de karakteristieken van Weert en de omliggende dorpen. Dat groeipad is omschreven als ‘groei vanuit eigenheid’ en moet hand in hand gaan met het versterken van de welvaart voor iedereen en het zorgen dat we onze basis op orde hebben. Door focus te houden op deze ambities blijven we koersvast op de hoofdlijnen. Centraal in deze begroting staat daarom het motto: koersvast blijven!

Groei vanuit eigenheid
Weert zit in een groeifase en wordt door de ontwikkelingen in de omgeving dermate beïnvloed, dat het noodzakelijk is om die groei welbewust te faciliteren. We groeien stap voor stap en op een manier die past bij de positie van Weert als centrumgemeente. Daarbij benutten we onze bijzondere ligging: verbonden en nabij de Brightlands-campussen en de Brainport-regio, een van de meest innovatieve regio’s van Europa. Deze ligging en samenwerking helpen ons kansen te benutten op het gebied van wonen, werken, voorzieningen en bereikbaarheid. Hierbij blijven we aandacht houden voor ons eigen karakter. Vooral voor de woningbouw en de bedrijventerreinen betekent dit een forse opgave. Voor enkele gebiedsontwikkelingen in Weert ontstaan kansen voor een impuls op de verstedelijking. Weert gaat ook in 2026 door met de woningbouwversnelling, met als doel de bouw van 350 woningen per jaar en een plancapaciteit voor de lange termijn van 6.000 woningen. Op die manier lukt het om ons streven van 4.650 woningen in 2040 te behalen. Er is aandacht voor sociale- en middenhuur, flexwonen en innovatieve woonvormen, mede vanwege dubbele vergrijzing. We willen hierbij ook extra aandacht besteden aan de communicatie en participatie van alle betrokkenen en werken aan en borgen van een robuustere aanpak voor de verstedelijkingsambitie en -opgaven. Daarvoor verhogen we de reserve versnelling woningbouw en verlengen deze tot en met 2030. In 2026 gaan we verder met het maken van het omgevingsplan. Daarbij hebben we ook oog voor het sociale weefsel in wijken en dorpen, wonen is immers meer dan alleen een dak boven je hoofd.
Naast wonen is de ontwikkeling van bedrijventerreinen in Weert essentieel. Op basis van ons economisch profiel gaan we het programma bedrijventerreinen uitwerken. Op die manier investeren we in toekomstbestendige bedrijventerreinen, energiehubs en ruimte voor groeiende bedrijven. Gekoppeld aan de groei zijn verkeersmaatregelen van groot belang. Zo gaan we de ringbanen aanpakken voor betere doorstroming. Er zijn maatregelen gepland voor verkeersveiligheid, betere verbindingen met regio (zoals bus op vluchtstrook en station Boshoven) en stimulering van duurzame mobiliteit.
Weert wil zich profileren als groene woonstad met veel industriële werkgelegenheid binnen het Brainport-ecosysteem. De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt gaan we daarom versterken. Focus op een doorgaande leerlijn PO–VO–MBO, techniekcampus en het Werkcentrum. De gemeente wil namelijk dat inwoners hun talenten kunnen benutten via onderwijs, werk en maatschappelijke participatie.

Welvaart versterken voor iedereen
Het welzijn en de welvaart van onze inwoners en de aspecten waarin de gemeente het dagelijks leven ondersteunt (wonen, werken, onderwijs en vrije tijd), moet op peil blijven voor onze inwoners en waar nodig verbeteren. Door toenemende druk op het sociale stelsel hebben we daar een financiële uitdaging. We investeren in vitale gemeenschappen, mentale en fysieke gezondheid en het versterken van de sociale infrastructuur. Positieve gezondheid is leidend in beleid, met aandacht voor preventie, armoede en eenzaamheid. We doen specifiek investeringen om de ondersteuning voor jeugd en gezinnen te verbeteren, zoals het centrum voor jeugd en gezin. We zien ook een toenemende instroom van nieuwe Weertenaren. Ook voor die groepen willen we een warme thuishaven zijn, zodat zij optimaal kunnen meedoen met alles wat Weert te bieden heeft. We zetten participatie met de inwoners in om te zorgen dat álle Weertenaren kunnen bijdragen aan de samenleving en oog hebben voor elkaar. We hebben oog voor inwoners die minder makkelijk meekomen in de samenleving en investeren in het verbeteren van basisvaardigheden. Met investeringen op het gebied van energie en circulaire economie werken we daarnaast aan een bestendige toekomst voor alle Weertenaren.

Herkenbare ambities van Weert, zowel binnen als buiten de organisatie
We hebben een heldere positionering, waarin de groeiambitie van Weert wordt herkend. Dit is van belang om inwoners, partners en werknemers aan ons te binden, zodat we onze opgaven kunnen realiseren. Het is daarnaast belangrijk om inzicht te hebben in wat er leeft om adequaat en met de juiste communicatie te kunnen inspelen op wat er speelt in de Weerter samenleving. Dat geldt zeker ook voor onze ambitie bij de woningbouwversnelling. Daar willen we inwoners, ondernemers en belanghebbenden stevig in meenemen. Via wijkgericht werken en via burgerpeilingen houden we contact met onze inwoners. Concreet gaan we werken met een integrale communicatiestrategie. Daarbij staat de ontwikkeling van - met name digitale - communicatiemiddelen niet stil en moeten deze voldoen aan wet- en regelgeving voor wat betreft digitale veiligheid en toegankelijkheid. Ook vraagt ons pakket aan communicatiemiddelen voortdurend om doorontwikkeling, monitoring en optimalisatie.

Weert in de regio
Het jaar 2026 wordt ook het jaar van de regio. De Regio Deal Midden-Limburg komt op stoom en de gestarte projecten zullen in 2026 eerste concrete resultaten laten zien. Met het in Weert gevestigde regiobureau hebben we een ontmoetingsplek gecreëerd voor de regio, middenin Weert. Tegelijkertijd versterken we de regionale samenwerking door samen met het Rijk te werken aan het nieuwe Nationaal Programma Vitale Regio’s. Dit nationaal programma is ontstaan na het adviesrapport ‘Elke Regio Telt’ en kijkt naar de lange termijn samenwerking tussen Rijk en regio.  

Duurzaam financieel gezond blijven
Bij de vaststelling van de Kadernota in het voorjaar was er sprake van een grotendeels meerjarig positief perspectief voor 2026-2029. Daarbij werd al zichtbaar dat het perspectief vanaf 2028 minder gunstig werd. Enkel voor 2029 was een licht negatief saldo te zien. Zoals ook al landelijk aangegeven is ook bij ons zichtbaar geworden dat het zogenaamde “ravijnjaar” is opgeschoven richting 2028 en verder. Inmiddels zijn de definitieve effecten van de meicirculaire en de tussenrapportage structureel verwerkt en zijn de begrotingsvoorbereidingen nu afgerond.

Fundamenteel keuzeproces
De voorlopige resultaten van de finale begrotingsvoorbereiding waren niet onverdeeld positief te noemen. Dat heeft ons college voor een fundamenteel keuzeproces gesteld. Dit vanwege het feit dat we de huidige bestuursperiode goed willen afsluiten door zoveel mogelijk resultaten nog af te ronden, maar ook een goede overdracht willen borgen voor een nieuw bestuur na 2026. Nog meer als bij de begroting 2025 hebben we wederom keuzes moeten maken binnen de gestelde kaders. Dat heeft er ook toe geleid dat we enkele ingediende prioriteiten hebben moeten laten vervallen. Daarnaast hebben we ervoor gekozen om een aantal wensen incidenteel te maken met een bekostiging uit de algemene reserve, die dit gelukkig nog toelaat (zie onderstaande tabel). Het is gelukt om, met uitzondering van het jaar 2028, een sluitende begroting en deels meerjarenraming te presenteren. Het saldo van 2028 is negatief vanwege onder andere de financiële effecten van enkele grote investeringen en het Gemeentefonds. Belangrijk in dit kader is het structurele begrotingssaldo. Onze toezichthouder gaat hier scherp op letten. Om deze reden is dit nu expliciet opgenomen in deze samenvatting met een separate toelichting. Dit structureel reëel evenwicht (SRE) is, met uitzondering van 2028, meerjarig positief.
Het verloop van de algemene reserve zier er meerjarig als volgt uit:

De incidentele prioriteiten worden in 2026 voor € 750.000 ten laste gebracht van het begrotingsresultaat en voor de rest ten laste van de algemene reserve. De incidentele prioriteiten worden voor 2027 tot en met 2029 ten laste gebracht van de algemene reserve.

Onzekerheden
Toch zijn er ook weer een aantal financiële onzekerheden te noemen zoals de uitwerking van de septembercirculaire 2025, maar ook de onzekerheid wat een nieuw kabinet na de verkiezingen van oktober 2025 ons gaat brengen.
Naast deze onzekerheden staan we, zoals in de Kadernota al aangegeven, voor uitdagingen door diverse maatschappelijke en economische ontwikkelingen.

Positief begrotingsresultaat voor 2026
Het resultaat voor 2026 is licht positief (€ 201.000), evenals voor 2027 en 2029. Gelet op bovenstaande financiële toelichting is behoedzaamheid bij de begrotingsbehandeling nog steeds noodzakelijk. We hebben keuzes gemaakt binnen de voorstellen van de Kadernota 2026 en de daarbij aangenomen moties en amendementen.
We presenteren u nu een begroting die evenwichtig is opgebouwd, met ruimte om diverse reeds ingezette ontwikkelingen af te ronden of duurzaam voort te zetten teneinde daarmee onze gestelde doelen en resultaten binnen onze bestuursperiode te behalen.  

Vitale organisatie
Onze opgaven, bestuurlijke ambities en passende dienstverlening aan de inwoners vragen de juiste ambtelijke inzet om deze waar te maken. Nog steeds krijgen gemeenten taken van het rijk waar geen kostendekkende financiering tegenover staat, waardoor vanuit eigen  middelen capaciteit moet worden aangevuld.
Onze groeiopgaven vragen om competenties die we moeten ontwikkelen. We kiezen beperkt voor extra, structureel personeel bij prioriteiten die bijdragen aan onze groeiopgave of die noodzakelijk zijn om onze basis op niveau te brengen met eigen mensen.
De huidige krapte op de arbeidsmarkt in combinatie met (personele) ontwikkelingen maken dat een juiste personele bezetting een uitdaging is. We investeren in onze positionering als een aantrekkelijke en vitale werkgever voor huidige en toekomstige medewerkers: binden én boeien.
De gemeente verbetert haar dienstverlening via procesgericht en planmatig werken, digitalisering en participatie. Daarbij nemen we het perspectief van onze inwoner als uitgangspunt. Er is daarom aandacht voor toegankelijkheid, data-gedreven werken en ethische inzet van technologie. Er wordt gewerkt aan een vitale en aantrekkelijke organisatie, met strategische personeelsplanning, hedendaags integriteitsbeleid en passende communicatie.

Structureel reëel evenwicht (SRE)
Op basis van de Gemeentewet moeten gemeenten een begroting opstellen die structureel en reëel in evenwicht is. Dit betekent:
• Dat structurele lasten gedekt worden met structurele baten. Jaarlijks terugkerende taken
   moeten met de jaarlijks terugkerende opbrengsten kunnen worden bekostigd.
• Dat de lasten en baten reëel geraamd worden.

Concreet houdt dit in dat er een goede inschatting wordt gemaakt van hoeveel taken zullen
kosten, hoeveel opbrengsten er binnen zullen komen en hoeveel eventueel bespaard kan
worden met het nemen van maatregelen.

Voor onze gemeente ziet de opbouw van het SRE er als volgt uit: